de Suisse en de Meuke

Clementine

Janssens

Suisse

De kerkbaljuw, in de volksmond meestal suisse genoemd,
is een ordebewaker in een kerk.
Het is een kerkelijk ambt dat ontstaan is op het einde van de 19e eeuw.
De naam ‘suisse’ duidt erop dat de kerkbaljuw
werd vergeleken met de pauselijke Zwitserse garde.
Tot de taken van de suisse behoorde het ophalen van de priester in de sacristie,
om hem - na de mis - weer voor te gaan naar de sacristie.
Tijdens de consecratie salueerde de suisse,
staande vooraan in het middenpad van de kerk.
Na het tweede Vaticaans Concilie (1962-1965)
verdween het ambt in tal van parochies,
De suisse droeg een lange zwarte jas afgeboord met goudgalon,
zwarte broek en schoenen, een steekhoed,
witte handschoenen en over de rechterschouder een bandelier
met daarop de tekst ‘Eerbied in Gods huis’ of 'Eerbied in Gods tempel'.
Als teken van gezag droeg hij een hellebaard.
(bron Wikipedia)

Frans (1903), de vader van Clementine, was de laatste suisse van Zele. Zijn voorganger was Hippoliet Van Wiele en die was ermee gestopt in 1953. Tussen pot en pint liet Frans zich ontvallen dat hij die functie wel zag zitten. Twee dagen later stond deken Rooms aan zijn deur en Frans werd suisse.

Waren jullie dan zo katholiek, vraag ik Clementine. Gewoon, antwoordt ze, we gingen iedere week naar de mis en elke avond werd bij ons thuis de paternoster gelezen. Zo was dat toen ik jong was. Het ambt van suisse bestond uit twee opdrachten.

Iedere zondag was mijn vader van dienst in de vier missen en was het zijn taak erover te waken dat het stil was in de kerk. Als er werd gebabbeld klopte mijn vader met zijn hellebaard op de grond en dan wisten de babbelaars hoe laat het was. Ze werden getrakteerd op een strenge blik van mijn vader en diegenen die toch volhardden in de boosheid, vlogen resoluut op de communiebank. Ja, lacht Clementine, mijn vader had een streng opzicht en vele jongeren waren erg echt benauwd van. Als je er nu nog over praat, zeggen ze dikwijls: de suisse, zwijg me daar van.

De tweede taak van de suisse was ceremoniemeester. Bij begrafenissen en huwelijken leidde hij alles in goede banen. Hoogdagen waren ongetwijfeld de processies. De suisse opende met een zekere plechtstatigheid de processie.

Mijn vader heeft dat altijd erg graag gedaan, zegt Clementine. 22 Jaren heeft hij stipt zijn taak ter harte genomen. Elke keer bolde hij met zijn Solexske naar de kerk en als het weer te slecht was kwam de deken hem halen.

De deken en de onderpastoors apprecieerden zijn werk heel erg en geregeld kwamen ze bij ons aan huis. Mijn vader had met hen een hele goede band. Wie het meest op huisbezoek kwam, was ongetwijfeld onderpastoor Standaert. De brave man hield van een natje en een droogje en dat was algemeen geweten in de parochie. Zijn liefde voor een bepaald whiskymerk leverde hem dan ook een mooie bijnaam op. Maar, voegt Clementine er aan toe, ik vond dat een zalige man. Als hij op bezoek kwam en mijn moeder vergat hem een borrel uit te gieten, zei hij steevast bij het buitengaan: En Susanne, bedankt voor ’t druppelke, hé.

In 1956 zijn Julien en Clementine getrouwd en trokken ze bij Juliens ouders in. Die hele week van huis was na een tijdje niet meer te doen en Julien besloot om bij Fiel Nies te gaan werken. In die tijd werden de werklieden betaald per meter. Hoe harder ze werkten, hoe meer ze verdienden. En Julien kon gas geven, zegt Clementine. Na enkele jaren begon hij last te krijgen van zijn rug en kon hij die zware arbeid niet blijven doen. Voor Fiel Nies was dat geen probleem. Hij had ondertussen de kwaliteiten van Julien leren kennen en maakte hem conducteur. Hij moest de werken controleren en ook de papieren regelen.

Dat heeft hij een aantal jaren gedaan. Op een keer, vertelt Clementine, vroeg ik hem waarom hij niet op zijn eigen begon. Ik was ervan overtuigd dat hij dat ook kon. Maar ’t was niet simpel, gaat Clementine verder, we hadden niet veel centen en zijn ouders moesten borg staan wilden we een lening krijgen. Julien ging bij zijn moeder en die vroeg wat bedenktijd.

Maanden gingen voorbij en toen vroeg plots mijn schoonmoeder aan mijn man of hij schrik had om zelfstandig te worden. Dat moest je nu juist tegen Julien zeggen. Binnen de kortste keren was de lening geklonken, het materiaal aangekocht en met 10 werkmannen is Julien begonnen op 17 april 1967.

Julien was op dat vlak één met zijn werkvolk en hij deed dapper mee. Ze hebben meer dan één engelbewaarder gehad toen ze na zo'n middagje pintelieren naar huis kwamen. Ja, in die jaren moest de alcoholcontrole nog uitgevonden worden, lacht Clementine. Julien kon er goed tegen dat er eens een paar uren verlet werden, maar de volgende dag moest al het werk ingehaald worden en moest er dus dubbel zo hard gewerkt worden.

Julien moet een gedreven man geweest zijn. Naast zijn drukke beroep maakte hij nog tijd voor hobby’s. Hij heeft jarenlang gevoetbald en ook voor vinken en vissen vond hij af en toe tijd. Jarenlang is Julien ook een fervent duivenmelker geweest. Hij heeft met de duiven gespeeld tot in 2007. Clementine en Julien hebben 4 kinderen: Danny (1957), Patrick (1960), Annic (1963) en Chris (1967).
Annic komt er even bijzitten. Ja, zegt ze, onze pa was gene gemakkelijke. Wij moesten braaf zijn en tegenpruttelen dat bestond niet. Als kind hebben wij al vroeg moeten meehelpen. Uitslapen op zaterdag bijvoorbeeld, dat bestond niet. Er was altijd iets te doen op den hof: vrachtwagens laden, materiaal onderhouden en kuisen…

En hielp jij ook mee in het bedrijf? vraag ik Clementine. Nee, antwoordt ze, ik deed gewoon mijn huishouden. Het enige waar ik voor moest zorgen, was de uitbetaling. Nu gebeurt dat allemaal via de bank maar in die tijd kreeg iedere werkman ’s zaterdags zijn geld in een envelop. Ik reed dan met mijn fiets naar de bank. En dat was een serieus bedrag dat ik iedere week meebracht in mijn kabas. Gelukkig is er nooit iets gebeurd, zegt Clementine. In 1989 heeft mijn man het bedrijf overgelaten aan onze kinderen en hebben we een huis gebouwd in de Vaartstraat.
Julien is in zijn slaap gestorven in juli 2007.

Sinds 2008 woont Clementine bij haar dochter Annic en haar schoonzoon Fons. Na een hartoperatie vonden de dokters het beter dat ze niet meer alleen bleef. Clementine is content van haar leven. Ja, besluit ze, we hebben altijd goed onze boterham verdiend. Voor Julien was werken zijn leven en hij heeft gewerkt, dat kan ik wel zeggen. Ze noemde hem niet voor niets de Vlaamse Leeuw.